อรรถกถาปฐมกุลปุตตสูตร

พึงทราบอธิบายในกุลปุตตสูตรที่ 3.
คำว่า เพื่อรู้ยิ่ง คือ เพื่อประโยชน์แก่การรู้ยิ่ง. ก็พระผู้มีพระภาคเจ้า
ทรงประสงค์เอา ผู้ประพฤติลงในศาสนา ในบทนี้ว่า สมณะหรือพราหมณ์.
จบอรรถกถากุลปุตตสูตรที่ 3

4. ทุติยกุลปุตตสูตร

ผู้ออกบวชโดยชอบรู้อริยสัจ 4 ตามเป็นจริง

[1657] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็กุลบุตรเหล่าใดเหล่าหนึ่งในอดีตกาล
ออกบวชเป็นบรรพชิตโดยชอบ รู้แล้วตามความเป็นจริง กุลบุตรเหล่านั้น
ทั้งหมดรู้แล้วซึ่งอริยสัจ 4 ตามความเป็นจริง กุลบุตรเหล่าใดเหล่าหนึ่งใน
อนาคตกาล ออกบวชเป็นบรรพชิตโดยชอบ จักรู้ตามความเป็นจริง กุลบุตร
เหล่านั้นทั้งหมดจักรู้ซึ่งอริยสัจ 4 ตามความเป็นจริง กุลบุตรเหล่าใดเหล่าหนึ่ง
ในปัจจุบันกาล ออกบวชเป็นบรรพชิตโดยชอบ ย่อมรู้ตามความเป็นจริง
กุลบุตรเหล่านั้นทั้งหมดย่อมรู้ซึ่งอริยสัจ 4 ตามความเป็นจริง อริยสัจ 4
เป็นไฉน คือ ทุกขอริยสัจ ฯลฯ ทุกขนิโรธคามินีปฏิบทาอริยสัจ ก็กุลบุตร
เหล่าใดเหล่าหนึ่งในอดีตกาล . . . ในอนาคตกาล . . . ในปัจจุบันกาล ออกบวช
เป็นบรรพชิตโดยชอบ รู้ตามความเป็นจริง กุลบุตรเหล่านั้น ทั้งหมดรู้ซึ่ง
อริยสัจ 4 เหล่านี้ ตามความเป็นจริง ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะฉะนั้นแหละ

เธอทั้งหลายพึงกระทำความเพียรเพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ ฯลฯ นี้
ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา.
จบทุติยกุลปุตตสูตรที่ 4

อธิบายความในทุติยกุลปุตตสูตรที่ 4 ก็เหมือนกัน.

5. ปฐมสมณพราหมณสูตร

สมณพราหมณ์รู้อริยสัจ 4 ตามเป็นจริง

[ 1658] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็สรณะหรือพราหมณ์เหล่าใดเหล่า
หนึ่งในอดีตกาล รู้แล้วตามความเป็นจริง สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้น
ทั้งหมด รู้แล้วซึ่งอริยสัจ 4 ตามความเป็นจริง สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใด
เหล่าหนึ่งในอนาคตกาล จักรู้ตามความเป็นจริง สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้น
ทั้งหมด จักรู้ซึ่งอริยสัจ 4 ตามความเป็นจริง สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใด
เหล่าหนึ่งในปัจจุบันกาล ย่อมรู้ตามความเป็นจริง สมณะหรือพราหมณ์
เหล่านั่นทั้งหมด ย่อมรู้อริยสัจ 4 ตามความเป็นจริง อริยสัจ 4 เป็นไฉน
คือ ทุกขอริยสัจ ฯลฯ ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ ก็สมณะหรือพราหมณ์
เหล่าใดเหล่าหนึ่งในอดีตกาล...ในอนาคตกาล ... ในปัจจุบันกาล รู้ตาม